6. Syaikh Ibrahim bin Musa al-Fayoumy (1062 H-1137H /1652 -1725 M)
Beliau lahir di desa Fayoum, propinsi Fayoum, Mesir pada tahun 1062 H/1652 M. Setelah menghafalkan al-Qur’an di desa, beliau berangkat ke Kairo untuk menimba ilmu di al-Azhar.
Syaikh Ibrahim bin Musa al-Fayoumy menimba ilmu fikih Maliki kepada Syaikh al-Azhar pertama, yaitu Syaikh Muhammad al-Kharrasyi, dan menimba ilmu fikih Syafii kepada Syaik al-Azhar kedua, yaitu Syaikh Ibrahim al-Barmawy. Dari dua madzhab tersebut, beliau memilih untuk menganut madzhab Maliki. Adapun ilmu hadits, beliau menimbanya kepada Syaikh Yahya al-Syawi dan Syaikh Abdurrahman al-Ajhuri. Selain itu, beliau juga menimba ilmu kepada ulama besar yang lain, seperti Syaikh al-Syibramalisyi, Syaikh al-Zurqani, Syaikh Syihab dan Syaikh Ahmad al-Basyisyi.
Beliau dikenal sebagai ahli hadits dan ahli ilmu bahasa Arab. Karangan beliau yang terkenal adalah al-Muqaddimah al-fariyyah li al-jama’ah al-azhariyah, sebuah buku tentang ilmu sharaf yang merupakan penjabaran dari kitab karangan Abu Hasan al-Syadzily al-Maliki.
Pada tahun 1133 H/1721 M Syaikh Ibrahim bin Musa al-Fayoumy diangkat menjadi Syaikh al-Azhar menggantikan Syaikh Muhammad Syanan.
Selain memimpin al-Azhar, beliau juga aktif mengajar di masjid al-Azhar. Salah satu kitab yang beliau ajarkan adalah kitab al-Risalah karangan Syaikh Muhammad al-Kharrasyi. Murid beliau yang terkenal adalah Syaikh Muhammad bin Yusuf al-Syafi’i, pengarang syarah al-Akhdhoriy fi al-Mantiq dan hasyiyah ‘ala Syanusiyah. Termasuk murid beliau adalah penulis handal, Syaikh Ali bin Ahmad al-Sha’idiy al-Adawiy al-Maliki.
Syaikh Syaikh Ibrahim bin Musa al-Fayoumy memimpin al-Azhar sampai umur tujuh puluh tahun, dan beliau wafat pada subuh 1 Rajab tahun 1137H/ 1725 M.
7. Syaikh Abdullah al-Syabrawy (1091-1171 M)
Beliau adalah al-Imam Syaikh Abdullah bin Muhammad bin Amir bin Syarafuddin al-Syabrawy. Lahir di Kairo pada tahun 1091 M.
Kecerdasan beliau sudah terlihat semenjak kecil. Beliau menghafalkan al-Quran sejak kanak-kanak dan ketika menginjak umur 8 tahun, beliau telah menimba ilmu kepada Syaikh al-Azhar pertama, yaitu Syaikh Muhammad al-Kharrasyi. Bukan hanya mengaji, dalam usia yang sangat belia itu, beliau sudah dizinkan oleh Syaikh Muhammad al-Kharrasyi untuk mengajarkan ilmu yang telah beliau peroleh.
Syaikh Abdullah al-Syabrawy terkenal sebagai seorang penyair dan ahli sastra Arab. Dalam ilmu syair beliau berguru kepada seorang penyair paling terkemuka di zamannya, Syaikh Hasan al-Badr. Adapun ilmu fikih beliau menimbanya kepada Syaikh Syihabudin al-Nahliy. Beliau juga berguru kepada para ulama yang lain, seperti Syaikh Khalil al-Luqony, Syaikh al-Zarqany dan Syaikh al-Nafrawiy.
Dalam bermadzhab beliau menganut madhzab Syafi’i. Murid-murid beliau adalah ulama yang terkenal di zamannya, seperti ahli fikih Syaikh Ali bin Syamsyuddin Muhammad al-Syafi’i al-Khadhriy, Syaikh Ibrahim bin Muhammad bin Abdussalam al-Zamzamy al-Makky, juga seorang pemimpin Mesir yang ahli Syair, Abdullah Pasha bin Mustafa Pasha.
Pada tahun 1137 M beliau diangkat menjadi Syaikh al-Azhar menggantikan Syaikh Ibrahim Musa al-Fayoumy dalam umur 34 tahun.
Karya-karya Syaikh Abdullah al-Syabrawy sangat banyak. Beliau menulis tentang sastra, nahwu, sharaf, balaghah dan hadits. Di antara karya beliau adalah:
- Mafatih al-althaf fi madaih al-asyraf
- Al-ithaf bi hubb al-asyraf
- Al-istighotsah al-syabrawiyah
- ‘Unwan al-bayan wa nisyan al-adzhan (balaghah)
- Sanad al-Syabrawy (hadits)
Beliau memimpin al-Azhar selama 45 tahun dan wafat pada tahun 1171 M.
8. Syaikh Muhammad al-Hifni (1100-1181 H)
Beliau adalah Syaikh al-Imam Muhammad bin salim al-Hifni al-Syafi’i al-Khalwati al-Husaini. Lahir di kampong Hifna, Bilbis, propinsi Syarqiya pada tahun 1100 H/1689 M. Seperti kebiasaan di kampung beliau, semenjak kecil beliau menghafalkan al-Quran. Ketika berumur 14 tahun, beliau berangkat ke Kairo untuk menimba ilmu di al-Azhar.
Di al-Azhar beliau mengaji kitab Ihya Ulumudin, tafsir dan hadits kepada Syaikh al-Badiri al-Dimyati. Pada umur 24 tahun beliau telah mahir dan menguasai berbagai cabang ilmu; nahwu, sharaf, fikih, mantiq, ushul, dan lain sebagainya.
Syaikh Muhammad al-Hifni menganut madzhab Syafi’i. Adapun dalam tarekat, sejak muda beliau telah menjalani suluk sufi. Beliau sering mengunjungi zawiyah Syaikh Syahin al-Khalwati. Pada umur 30 tahun beliau mengambil baiat tarekat Khalwatiyah kepada Syaikh Ahmad al-Syadzili al-Maghribi. Kemudian beliau mendalami tarekat tersebut kepada Imam Sayyid Mustafa bin Kamaluddin.
Pada tahun 1171 H/1787 M beliau diangkat menjadi Syaikh al-Azhar menggantikan Syaikh Abdullah al-Syabrawi.
Karya-karya beliau, diantaranya:
-Al-tsamrah al-bahiyyah fi asma al-shahabah
-Hasyiyah ala Syarh al-utsmuni (nahwu)
-Anfusu nafaisi al-durar
-Hasyiyah ala Syarh al-Samarqandi
-Hasyiyah ala al-Jami’ al-shaghir li as-Syuyuthi
Beliau memimpin al-Azhar selama sepuluh tahun. Selama itu pelajar dari seluruh muka bumi menimba ilmu kepada beliau. Para ulama di zaman itu berlomba-lomba mengambil ijazah ilmu dari beliau. Para pemimpin Mesir selalu bermusyawarah dalam hal kenegaraan dengan beliau, dan suatu kebijakan negara belum akan diputuskan sebelum meminta pertimbangan kepada beliau.
Lidah umat Islam seakan tidak pernah berhenti menyebut nama Syaikh Muhammad al-Hifni, sampai banyak buku biografi tentang beliau ditulis, seperti yang ditulis oleh Syaikh Hasan al-Maki dan Syaikh al-Damanhuri.
Pada hari Sabtu sebelum Dhuhur tanggal 27 Rabiul Awwal 1181 H beliau telah kembali ke Rahmat Allah yang Maha Abadi.
9. Syaikh Abdurrauf al-Sujayni (1154-1182 H/1741-1768 M)
Beliau adalah Syaikh Abdurrauf bin Muhammad Abdurrahman bin Ahmad
al-Sujayni. Lahir di desa Sujayn, propinsi Gharbiyah pada tahun 1154
H/1741 M. Nama julukan beliau adalah Abu al-Juud karena beliau terkenal
dermawan kepada fakir miskin.
Syaikh Abdurrauf mengahafalkan al-Qur’an di desa beliau dan menimba ilmu kepada ayahanda dan paman beliau, Syaikh Syamsuddin al-Sujayni. Beliau juga menimba ilmu kepada Syaikh al-Azhar kedelapan, yaitu Syaikh Muhammad al-Hifni. Dalam madzhab fikih beliau menganut madzhab Syafi’i.
Beliau sangat masyhur di kalangan umat Islam sebelum diangkat menjadi Syaikh al-Azhar karena kealiman dan kedermawanan beliau. Beliau adalah kepala ruwaq Syarqawiyah sebelum akhirnya pada tahun tahun 1181 H/1767M beliau diangkat menjadi Syaikh al-Azhar menggantikan Syaikh Muhammad al-Hifni.
Pada masa kepemimpinan Syaikh Abdurrauf Mesir mulai dijajah negara asing sehingga biografi tentang beliau tidak tertuliskan dengan rapi. Hal itu juga disebabkan karena kepemimpinan beliau sangat sebentar, yaitu tidak genap satu tahun. Beliau wafat pada tahun 1182 H/1768 M dalam usia 28 tahun.
Syaikh Abdurrauf mengahafalkan al-Qur’an di desa beliau dan menimba ilmu kepada ayahanda dan paman beliau, Syaikh Syamsuddin al-Sujayni. Beliau juga menimba ilmu kepada Syaikh al-Azhar kedelapan, yaitu Syaikh Muhammad al-Hifni. Dalam madzhab fikih beliau menganut madzhab Syafi’i.
Beliau sangat masyhur di kalangan umat Islam sebelum diangkat menjadi Syaikh al-Azhar karena kealiman dan kedermawanan beliau. Beliau adalah kepala ruwaq Syarqawiyah sebelum akhirnya pada tahun tahun 1181 H/1767M beliau diangkat menjadi Syaikh al-Azhar menggantikan Syaikh Muhammad al-Hifni.
Pada masa kepemimpinan Syaikh Abdurrauf Mesir mulai dijajah negara asing sehingga biografi tentang beliau tidak tertuliskan dengan rapi. Hal itu juga disebabkan karena kepemimpinan beliau sangat sebentar, yaitu tidak genap satu tahun. Beliau wafat pada tahun 1182 H/1768 M dalam usia 28 tahun.
10. Syaikh Ahmad al-Damanhuri (1101-1192 H)
Beliau adalah Imam Ahmad bin Abdul Mun’im bin Yusuf bin Shiyam
al-Damanhuri al-Azhari. Lahir di desa Damanhur Barat, propinsi Buhaira.
Beliau adalah seorang yatim yang tidak mempunyai orang yang menanggung
kehidupan beliau. Sebelum berumur sepuluh tahun beliau telah
menghafalkan al-Qur’an dan menguasai ilmu
kaligrafi, tulis menulis dan ilmu hisab. Selanjutnya beliau pergi ke
Kairo untuk menimba ilmu di al-Azhar dan mulai saat itulah kehidupan
beliau ditanggung oleh al-Azhar.
Syaikh Ahmad al-Damanhuri berguru kepada para ulama terkemuka, salah satunya adalah Syaikh Ali al-Za’tari, seorang pakar ilmu hisab. Selain itu beliau rajin membaca buku-buku umum, sehingga beliau menjadi keajaiban al-Azhar; menjadi alim yang mahir ilmu kesehatan, ahli teknik, ahli astronomi, ahli filsafat dan ahli ilmu kedokteran.
Beliau menimba ilmu kepada para ulama fikih madzhab empat dan diberikan izin untuk mengajarkannya kepada murid-murid beliau. Meski begitu beliau tetap memilih satu di antara madzhab empat tersebut, yaitu madzhab Syafi’i. Selain mengajar di masjid al-Azhar, beliau juga mengajar di masjid Husain setiap hari Jum’at.
Pada tahun 1182 H beliau diangkat menjadi Syaikh al-Azhar menggantikan Syaikh Abdurrauf al-Sujayni. Beliau memimpin al-Azhar selama sepuluh tahun.
Karya-karya beliau, di antaranya:
-Kasyfu al-litsam ‘an tahaddirat al-afham fi al-basmalah wa alhamdulilla
-Hulyah al-lubbi al-Mashun Syarah Jauhar Maknun (balaghah)
-Nihayat al-ta’rif bi aqsam al-hadits al-dha’if
-Syarah al-aufaq al-adadiyah
Pada 10 Rajab 1192 H beliau wafat dalam umur 91 tahun.
Syaikh Ahmad al-Damanhuri berguru kepada para ulama terkemuka, salah satunya adalah Syaikh Ali al-Za’tari, seorang pakar ilmu hisab. Selain itu beliau rajin membaca buku-buku umum, sehingga beliau menjadi keajaiban al-Azhar; menjadi alim yang mahir ilmu kesehatan, ahli teknik, ahli astronomi, ahli filsafat dan ahli ilmu kedokteran.
Beliau menimba ilmu kepada para ulama fikih madzhab empat dan diberikan izin untuk mengajarkannya kepada murid-murid beliau. Meski begitu beliau tetap memilih satu di antara madzhab empat tersebut, yaitu madzhab Syafi’i. Selain mengajar di masjid al-Azhar, beliau juga mengajar di masjid Husain setiap hari Jum’at.
Pada tahun 1182 H beliau diangkat menjadi Syaikh al-Azhar menggantikan Syaikh Abdurrauf al-Sujayni. Beliau memimpin al-Azhar selama sepuluh tahun.
Karya-karya beliau, di antaranya:
-Kasyfu al-litsam ‘an tahaddirat al-afham fi al-basmalah wa alhamdulilla
-Hulyah al-lubbi al-Mashun Syarah Jauhar Maknun (balaghah)
-Nihayat al-ta’rif bi aqsam al-hadits al-dha’if
-Syarah al-aufaq al-adadiyah
Pada 10 Rajab 1192 H beliau wafat dalam umur 91 tahun.
Sumber: Suara Al-Azhar
